Het Europees Hof voor de Rechten van de Mens (EHRM) deed deze namiddag een ophefmakende uitspraak. Het Hof veroordeelde de Belgische staat voor de schending van het recht op een eerlijk verkiezingsproces en het recht op een daadwerkelijk rechtsmiddel.
Het was PVDA-lijsttrekker Germain Mugemangango, kandidaat in Charleroi bij de gewestelijke verkiezingen van 25 mei 2014, en vandaag Waals volksvertegenwoordiger, die 6 jaar geleden de kat de bel aanbond. Hij spande een zaak aan bij het Hof in Straatsburg omwille van de partijdige en oneerlijke manier waarop zijn bezwaar tegen de telling van de kiesresultaten werd behandeld.
Het Europees Hof geeft de PVDA nu gelijk. “Als een verkiezing oneerlijk verloopt kan je daar als niet verkozen burger niets tegen doen”, legt Mugemangango uit. “Dat komt omdat in ons land het de parlementairen zelf zijn die dergelijke betwistingen regelen. Ik diende 6 jaar geleden een bezwaar in, maar dat werd toen afgewezen door het pas verkozen parlement. Die hadden er zelf belang bij dat ik niet verkozen werd omdat ik van een andere partij ben en ik de plaats zou innemen van één van hen. Zij zagen de PVDA niet graag komen. Hen over mijn bezwaar laten beslissen, dat was te gek voor woorden. Wij zijn daarom heel tevreden dat het Europees Hof dit oneerlijk systeem nu veroordeelt.”
Om de uitspraak van het EHRM te begrijpen moeten we even terug in de tijd. Germain Mugemangango werd in 2014 op 14 stemmen na niet verkozen. Omdat er meer dan 22.000 blanco en ongeldige stemmen waren in zijn kiesdistrict en er veel onregelmatigheden werden vastgesteld, diende hij een bezwaarschrift in bij het Waals parlement. Een commissie samengesteld door het parlement zelf gaf hem in eerste instantie gelijk en adviseerde het parlement de blanco stemmen te hertellen. Maar een dag later stemde het parlement in plenaire vergadering dat advies zonder meer weg. Het gevolg was dat de betwiste stemmen niet herteld werden en dat Germain Mugemangango zijn kans verloor om toch verkozen te zijn. Als er wel een hertelling zou gebeurd zijn, dan had hij misschien 5 jaar eerder in het Waals Parlement gezeteld.
“Wij trokken naar het Europees Hof om aan de kaak te stellen dat in België de parlementairen, federaal en in de regio’s, zowel rechter als partij zijn als het gaat over het goedkeuren van hun eigen verkiezing”, stelt Ivo Flachet, raadsman van Mugemangango. “Er bestaat in ons land geen onpartijdig orgaan bevoegd voor verkiezingsbetwistingen. Het EHRM stelt nu heel duidelijk dat het Belgisch systeem een schending inhoudt van artikel 3 van het aanvullend protocol bij het Europees Verdrag voor de Rechten van de Mens en artikel 13 van datzelfde verdrag. Zij die de beslissing namen, waren zelf belanghebbenden in de zaak, rechter en partij tegelijkertijd. En dat kan niet, stelt het Hof.”
De uitspraak van het Europees Hof heeft belangrijke gevolgen voor de behandeling van postelectorale geschillen. Het Belgisch systeem is gebaseerd op artikel 48 van de Grondwet dat stelt: “Elke Kamer onderzoekt de geloofsbrieven van haar leden en beslecht de geschillen die hieromtrent rijzen.”
De PVDA roept de andere politieke partijen op mee te werken aan een herziening van de Grondwet. “Het Belgisch systeem moet in overeenstemming gebracht worden met dit arrest. Een wijziging van artikel 48 van de Grondwet dringt zich op”, aldus Flachet. “Dat is nodig om dergelijke problemen in de toekomst te vermijden. Postelectorale geschillen en betwistingen over de geloofsbrieven van de parlementairen moeten behandeld worden door een onafhankelijke en onpartijdige raad, samengesteld door mensen die zelf geen belang hebben bij de beslissing. Wij denken daarvoor aan burgers, onafhankelijke specialisten onder voorzitterschap van een onafhankelijk rechter. Er moet een einde komen aan het systeem waarbij politici dergelijke betwistingen onder elkaar regelen, door parlementairen die per definitie een eigen belang hebben in de zaak.”
